Drgania mechaniczne i hałas – jak bardzo są szkodliwe?

Praca fizyczna, zwłaszcza w środowiskach przemysłowych, jest niebezpieczna dla zdrowia każdego pracownika. Czynniki szkodliwe mogą prowadzić do powstania chorób zawodowych, czemu można w prosty sposób zapobiec dokonując odpowiednich pomiarów.

Do czynników uciążliwych z pewnością należą drgania mechaniczne i hałas. Drgania to funkcja maszyn, która została wprowadzona przez konstruktorów. Dzięki temu urządzenia mogą między innymi rozdrabniać, mieszać, zagęszczać lub szlifować materiały z większą mocą niż ludzkie dłonie. Podczas tego procesu drgania są przenoszone do organizmu pracowników, powodując poważne zmiany chorobowe. Hałas z kolei jest ‚efektem ubocznym’, który wiąże się z wykonywaniem określonych czynności przez maszyny przemysłowe.

Czym są drgania mechaniczne?

Drgania mechaniczne są określane jako drgania akustyczne, które rozprzestrzeniają się w środowisku pracy i są przekazywane do organizmu pracownika. Dochodzi do tego w momencie, kiedy człowiek znajduje się w bezpośrednim kontakcie ze źródłem drgań. Długotrwale narażenie pracownika na oddziaływanie drgań mechanicznych prowadzi do powstania nieodwracalnych zmian w niemal wszystkich narządach i układach człowieka. Nie można jednak zapomnieć o szkodliwym działaniu hałasu, który jest nieuniknionym następstwem pracy maszyn.

Drgania mechaniczne, jak i hałas są uważane za szkodliwe czynniki fizyczne, mające ogromny wpływ na zdrowie pracowników. Prowadzenie odpowiednich pomiarów przez pracodawcę pozwala obniżyć zagrożenie poprzez zastosowanie odpowiednich środków ochrony.

Typy drgań mechanicznych

Drgania mechaniczne dzielimy na dwa podstawowe rodzaje – drgania o działaniu ogólnym oraz drgania miejscowe. Pierwsze wnikają do organizmu pracownika poprzez jego kończyny dolne, jak nogi, miednicę czy plecy.

Drugie natomiast docierają do wnętrza poprzez kończyny górne. Taki podział nie wyklucza jednak innych klasyfikacji. Ta jest jednak najbardziej ogólna i pozwala na dokładne wskazanie źródeł drgań mechanicznych.

Drgania można jednak podzielić wedle innych kryteriów – to, jak długo oddziaływają na pracownika, w jaki sposób go narażają. W klasyfikacji drgań należy wziąć także pod uwagę podział ze względu na charakter wywoływanego przez nich ryzyka – narażenie ciągłe, przerywane oraz sporadyczne. W drganiach ciągłych pracownik jest nieustannie narażony na drania. W podziale przerywanych drgania występują regularnie, z krótki przerwami. Natomiast drgania sporadyczne pojawiają się podczas pracy lub obowiązków wykonywanych jedynie dorywczo.

Źródła drgań w różnych środowiskach pracy

To, w jaki sposób można sklasyfikować dane drgania mechaniczne, zależne jest od środowiska pracy. Najczęściej są związane z drganiami o charakterze ogólnym lub tym, oddziaływującym na organizm człowieka poprzez kończyny górne.

Pracownicy na drgania ogólne są narażeni pracując na podestach w halach produkcyjnych – stoją oni bezpośrednio w okolicy lub na pracującej maszynie. Podobnym źródłem będzie także praca blisko torowiska kolejowego. Na drgania o charakterze ogólnym narażone są także osoby pracujące w transporcie i mające styczność z siedziskami i podłogami, na przykład samochodów lub tramwajów. W grupie ryzyka znajdują się również pracownicy budowlani, zajmujący się na co dzień pracami wyrównującymi teren.

Drgania wnikające w organizm pracownika przez kończyny górne występuje najczęściej podczas prac ręcznych. Narażone są na nie osoby pracujące z maszynami pneumatycznymi, hydraulicznymi oraz narzędziami elektrycznymi – zazwyczaj są to zatrudnieni w przemyśle maszynowym, hutniczym, przetwórczym, górnictwie czy budownictwie. W tę klasyfikację wpisują się również drgania wywołane poprzez ręczne sterowanie niektórych pojazdów.

Drgania mechaniczne a wpływ na pracowników

Negatywne skutki wpływu drgań mechanicznych na zdrowie pracowników można zauważyć bardzo szybko – zwłaszcza przy nieustanej pracy z maszynami je wywołującymi. Długotrwałe narażenie pracownika na drgania może wywołać zaburzenia w organizmie, czego efektem będą nieodwracalne zmiany chorobowe.

Objawiają się najczęściej w układzie kostno-stawowym, naczyniowym oraz nerwowym. Choroby spowodowane drganiami mechanicznymi uznawane są za choroby zawodowe i określane już jako zespół wibracyjny.

Drgania mechaniczne mogą mieć też negatywny wpływ na funkcjonowanie psychiczne osób. Narażeni na ten czynnik fizyczny pracują znacznie mniej efektywnie oraz gorzej wykonują swoją pracę. Niektórzy pracownicy są nieustannie zmęczeni, wydłuża się im czas reakcji wzrokowej.

Pomiary w środowisku pracy

Występowanie chorób związanych z pracą można ograniczyć poprzez wykonywanie obowiązkowych pomiarów środowiska pracy. Każdy pracodawca jest zobowiązany do ich regularnego przeprowadzania, a także neutralizowania ich negatywnych skutków stosując odpowiednią ochronę. Zainteresowanie pracodawcy wynikami badań może uchronić pracowników przed chorobami zawodowymi, a także polepszyć wyniki wspólnej pracy.