Czym jest metrologia?

Chociaż na co dzień tego nie dostrzegamy, z każdej strony otaczają nas liczby. Najlepiej rozumieją to osoby, które w swoich zawodowych obowiązkach, polegają na nich, opierając także swoją efektywność i jakość wykonywanej pracy. Nie ma tam miejsca na improwizację, a jedynie zebrane dane, stanowią gwarancję rzetelności. Z pomocą przychodzi nauka, której poszczególne dziedziny wspierają m.in. pracowników zarządzania jakością.

Przykładem tego może być metrologia, wykorzystująca unormowane systemy, dotyczące sposobów dokonywania pomiarów wraz z zasadami interpretowania uzyskanych wyników. Jednakże nie są to jedynie tabelki i cyferki, a szeroka wiedza, pozwalająca na wprowadzanie praktycznych rozwiązań, poprawy jakości i nie tylko. Czego dokładnie dotyczy metrologia i czy jest sens zdobywania kwalifikacji w tym zakresie?

Metrologia – nie tylko liczby

Metrologia, tak jak już zostało wcześniej wspomniane, jest dziedziną naukową, która obejmuje zarówno sposoby teoretyczne, jak i praktyczne, związane z dokonywaniem pomiarów. W zakres zainteresowań wchodzą: jednostki miary, przyrządy pomiarowe itp. Jest to na tyle szerokie pole badawcze, że w obrębie dziedziny, wyróżniane są dodatkowe dyscypliny, w ramach których skupia się na konkretnych aspektach. Tak oto mamy:

• metrologię teoretyczną (naukową):
  • odnosi się ona ustanawianiem jednostek miar, systemów jednostkowych oraz systemów ilościowych; wpływa to na poziom precyzji, podczas dokonywania pomiarów;
• metrologię stosowaną, (techniczną):
  • inaczej nazywana jest przemysłową metrologią; w jej zakres wchodzą praktyczne zasady, dotyczące znaczeń pomiarów oraz czynników wpływających na przyrządy pomiarowe tj. konserwacja, kontrola jakości i kalibracja;
• metrologię prawną:
  • zajmuje się ustanawianiem wymogów, mających na celu regulację prawną, dotyczącą przyrządów pomiarowych oraz samego wykonywania pomiarów; ma to na celu ochronę konsumentów, którzy w rezultacie, mają otrzymać uczciwe usługi i produkty.

Powyższe ogólne omówienie metrologii, jako dyscypliny naukowej, już pokazuje, jak ważną rolę ma ona w życiu codziennym. Jakość dokonywanych pomiarów, dotyczy bowiem każdego z produktów oraz usług, z jakimi mamy styczność. Jednakże nadal może wydawać się niejasne, jak wygląda to w praktyce oraz które organizacje, mogą skorzystać z usług wykwalifikowanej osoby z zakresu metrologii.

Czym są wymagania metrologiczne?

Metrologia – pomimo tego, że działa, jako dziedzina naukowa – posiada także swoje oparcie w praktycznym użytkowaniu. Tym samym, aby mogła być stosowana przez np. producentów, musi posiadać reguły prawne. Mowa o wymaganiach metrologicznych, czyli dokumentach oraz przepisach, zawierających dokładny sposób użytkowania oraz kontroli przyrządów pomiarowych, jak i procesów mierniczych. W zapisach znajdują się opisy cech, specyfikacja użytkowania, jak są skonstruowane itp. Zapewnia to także określenie precyzji mierzenia przy pomocy właśnie tych narzędzi.

Wymagania metrologiczne podlegają regulacjom zarówno międzynarodowym, jak i krajowym organizacjom.

Przykładem może być Dyrektywa Parlamentu Europejskiego z 31 marca 2004 r. w sprawie przyrządów pomiarowych. Zasady zawarte w akcie prawnym, regulują wymagania metrologiczne, dotyczące narzędzi, służących do wykonywania pomiarów.

W Polsce zajmuje się tym Główny Urząd Miar. W zakresie działań organizacji leży prawna kontrola metrologiczna, która podlega pod całą naukę. Dokładne zasady funkcjonowania GUM oraz przebiegu prac, zapisane są w ustawie z 11 maja 2001 r.. Prawo o miarach wyraźnie wskazuje, że głównym celem prowadzenia kontroli metrologicznej jest ochrona interesów Państwa, społeczeństwa i osób indywidualnych. Można wyszczególnić tutaj zwłaszcza grupę konsumentów, których zapewnienie bezpieczeństwa leży w kwestii działów zarządzania jakością.

Komu przyda się wiedza z zakresu metrologii?

Wiedza z zakresu metrologii jest niezwykle cennym zasobem, który może przysłużyć się wykorzystaniem teorii w praktyce, podczas posługiwania się podstawowymi narzędziami pomiarowymi. Dotyczy to nie tylko samej obsługi, ale także analizy i interpretacji uzyskanych wyników. Staje się to cenne dla organizacji, posiadających w swoich szeregach, pracowników z działów zarządzania pomiarami oraz nadzorem nad sprzętem. Także kadra zajmująca się planowaniem jakości produkcji oraz finalnych produktów, dzięki posiadanej wiedzy, zwiększą efektywność oraz zapewnią bezpieczeństwo pracownikom w firmie oraz konsumentom.

Należy podkreślić, że nie wystarczy jedynie zdobyć wiedzy, ale posiąść także istotne kompetencje – wykorzystania ich w praktyce. Przykładem może być dobór metod i przyrządów mierniczych w sposób optymalny. Również dokładne wyznaczanie wartości liczbowych, błędów składowych pomiaru itd. są efektem profesjonalnych szkoleń z metrologii. Zdaje się to niezbędne dla osób z grup wymienionych, do których szczególnie zaliczają się: pracownicy wyższego i wyższego szczebla z laboratoriów oraz organizacji kontrolujących jakość procesów, produkcji itp. Także personel techniczny wchodzący w skład izb pomiarowych, może skorzystać z profesjonalnego przygotowania na specjalnych szkoleniach. Należy o tym pamiętać, ż inwestycja w wykwalifikowaną kadrę to wkład w rozwój organizacji.